कसले भन्छ आमा कोमल मनका मात्रै हुन्छन् भनेर? अहँ म यो मान्न तयार छैन, मैले मेरी आमालाई कोमल भन्दा ज्यादा कठोर देखेकी छु । अझ भनौ मेरी आमामा कोमलत्वको भावना नै देखेकी छैन ।

मेरी आमाले सृष्टिको नियम मान्न जन्मदिने बाऊ–आमा छोडेर मेरो बाऊको घर आईन् । सृष्टिको नियम मान्दै गर्दा उनले आमाको आँशु केही मानिनन् । हेर्नुस् त मेरी आमा कति कठोर ! म त सक्दीन त आमा तिमीलाई छोडेर कतै टाढा जान !

आमा बाऊ छोड्ने कुरा त परैको भयो, श्रीमानको लागि सिन्दूर, चुरा, तिलहरी र रातै कपडा लाएर आफ्ना रहरको पहिरनहरुलाई यति सजिलै श्रद्धान्जलि दिन न हिच्किचाउने तिम्रो मनलाई यो समाजले कसरी भन्यो कोमल मनले भरिएको हुन्छ आमाको मन ?

मेरो बाऊलाई सर्वस्व ठानेर मेरो बाऊको घर आएकी मेरी आमा फेरी बाऊलाई कसरी विदेश पठाउन सकेकी ? अब भन्नुस् त पाठक मित्र म कसरी भनुँ मेरी आमा कोमल छिन् भनेर?

मलाई त दुईओटा कापि र कलम भरिएको झोला बोक्न पनि कति ग्राहो हुन्छ, तिमीले त पेटमा ३–४ केजीको हामीलाई नौँ महिनासम्म कसरी राखेकी ? म त त्यो कापि किताबको झोला बोकेर स्कुल जाँदा रुदैँ जान्छु त । आमा तिमी त कति कठोर, अप्ठारो हुँदा विसाउन समेत नमिल्ने तीन चार केजिको भारी भेटमा बोकेर घाँस काट्न जाँदा पनि हाँसि हाँसि जाने ?

म त छुस्स काँडाले कोतार्दा, थोरै ठेस लाग्दा पनि सहनै सक्दीन । अरु त परैको कुरा हो कपाल कोर्दा कपालको जरा दुख्यो भनेर रुन्छु । तिमीले कतै घुमाउन लैजान्छु वा केही मिठो खानेकुरा दिन्छु नभनेसम्म म त रोहीरहन्छु त आमा, अनि तिमी कति कठोर ! मृत्यु सँग भिडन्त गर्दै प्रसव पिंडा सहेर पनि सन्तानको मुख हेर्दा साथ मुस्कुराउँछेऊ ।

मलाई त खानेकुरा देख्नासाथ मुख रसाउँछ तर तिम्रो मुख कसरी सुख्छ र तिमी आफुले नखाई नखाई पटुकीमा कसेर सन्तानका लागि लिईदिन्छिऊ ?

तिमी कति कठोर हौ आफ्नै आत्मा मार्न सक्ने ?
आफु भोको बसेर, झुक्रो लगाएर सधै सन्ताको लागि सोच्न सक्ने ।

तिमी कति कठोर हौँ आमा ! सन्तानको लागि दुस्मनले ताकेको गोली आफ्नो छातिमा थाप्न सक्ने ? कतै पढेको थिए आमा भगवान् हुन् भनेर । अनि मैले भगवान् भनेर अहिलेसम्म ढुङ्गालाई मान्ने गरेकी छु । तिमी ढुङ्गा जस्तै छौँ, सानातिना चोटहरुले फुटाउनै नसक्ने । यदि तिमी त्यहि भगवान् जस्तो हुँदैन थियौँ भने आज तिमी रहने थिईनौँ । ढुङ्गा टुक्रियको बालुवा जस्तै सेतो खरानि बनेर तिम्रो अस्तित्व हरण हुने थियो ।

आमालाई धर्तिको अर्काे रुप मानिन्छ । आमा साच्चै दुरुस्तै यहि धर्ति जस्तै हुन्छन् । कठोर ! सन्तानले कुल्चदा, लातले हान्दा, होहल्ला गर्दा , छातिमै दिसा पिसाव गरिदिँदा पनि सहन सक्ने ।

आफुले त्यति गरेको हुर्काएका सन्तान ठुला भएपछि बुहारी र ज्वाईलाई सुम्पिन सक्ने तिमी कति कठोर ? कसरी सक्यौ तिमीले आफ्नो सन्तान काखबाट छुटाएर स्कुल लखेट्न? घर परिवार र आफ्नो समाज छुटाएर सहर उच्च शिक्षा हाँसिल गर्न ? अनि कसरी सक्यौ छोरालाई कमाउन जा भन्न अनि छोरीलाई अर्काको घर आफ्नो बनाउँन जा भन्न ? के म अझै पनि तिमीलाई कोमल छेऊ भनेर मानुँ ?

अँह म मान्दिन आमा कोमल हुन्छन् भनेर । मैले आमालाई कहिलै कोमल देखिन । आफ्नो पुरै जिवन त्यहि सन्ताको लागि बाँचेर बुढेसकालमा वृद्धाआश्रम जानु परेपनि हाँसी हाँसी जानेहरु कसरी कोमल भए?

आज मातातिर्थ औँशी । सबै आमालाई वास्तविक कोमल बन्ने शक्ति मिलोस भनि प्राथना गर्न चाहन्छु । यो समाजले आमाहरुको सहनशितलता रुपी सर्वाेशक्तिलाई कमजोरी ठानेर ‘कोमल मनको प्राणी’ को उपमा दिएर सधै शोषण गरिरह्यो । तर अब वास्तविक भन्दा धेरै परको, बनेको भन्दा पनि बनाईएको यो कोमल बाट वास्तविक कोमल बनुन् आमाहरु । आफ्ना हक र अधिकारको लागि लड्न सकुन ।

छोराछोरीको नाममा जन्मीएका कैयौँ कुपुत्र–कुपुत्रीको लागि हाँसी हाँसी घर छाडेर वृद्धाआश्रम जान तयार हुने आमाहरु कोमल बनुन । आजिवन लाएर कमाएको घर छाडेर हिड्न सक्ने त्यस्तो कठोर मन कोमल बनोस् । सम्र्पुर्ण आमाहरुमा नमन, मातातिर्थ औशिको शुभकामना ।

२०७८ वैशाख २८ गते प्रकाशित ।