देश यतिखेर कोभिड १९ को महामारीको चपेटामा छ । आम नागरिकहरु अस्पतालमा अक्सिजन नपाएर छटपटाइरहेका छन् । अस्पतालहरुमा अक्सिजनको हाहाकार छ । अक्सिजनको सिलिण्डर छैन, सिलिण्डर भए पनि अक्सिजन भर्ने ठाउँ छैन । दैनिक १५ देखि २० जनाभन्दा बढी अक्सिजन नपाएरै मरिरहेका छन् । अस्पतालहरुले बिरामीहरुलाई अक्सिजन आफै जोहो गर्न भनिरहेका छन् । सरकार भने अस्पतालहरुलाई अक्सिजन प्लान्ट १५ दिनभित्रै व्यवस्था गर भनिरहेको छ ।

नागरिकहरु सरकार र अस्पतालको यस्तो गैर जिम्मेवारपूर्ण कार्यले अक्सिजन खोज्न सडकमा दौडिरहेका छन् तर एक सिलिण्डर अक्सिजन जोहो गर्न नपाउँर्दै आफन्तहरुको अस्पतालमा गेटमै मृत्यु भइरहेको यथार्थता देखिन्छ । अबस्था यति भयानक र दर्दनाक छ, पैसा तिर्छु बिरामीको उपचार गरिदेउ न भन्दा पनि सरकार र अस्पताल यसै लाचार बनिरहेको छ । वास्तविकता यस्तो छ की स्थानीय निकायहरु आइसोलेसन सेन्टर बनाएर अक्सिजन सहितको आइसोलेसन भनेर अक्सिजनको सिलिण्डर प्रदर्शनी गरिरहेका छन् ।

 

“आइसोलेसन बनाउने कुरा नराम्रो होइन तर भर्खरै बनाइएका आइसोलेसनमा खचाखच कोरोनाका बिरामीहरु छैनन् । त्यसैले आइसोलेसनमा अक्सिजन सिलिण्डर होल्ड गरेर अस्पतालहरुमा अक्सिजनको हाहाकार नपारौ ।”

अति आवश्यक बिरामीलाई तुरुन्त अक्सिजन तुरुन्त पुर्याइदिने व्यवस्था गरिदेउ सरकार । आइसोलेसनमा बिस्तारै बिरामी संख्या अनुसार बाहिर बाट आयात गरी व्यवस्थापन गर्नतिर लागौं । मिनेट घण्टाभित्र अक्सिजन चाहिनेको अहिलेको अबस्थामा अक्सिजन जहाँ कही पनि होल्ड गरेर राख्नु ठूलो अपराध हो । त्यस्तै मरिहालिन्छ की भनेर हुनेखानेहरु पनि चर्को मूल्यमा अक्सिजन सिलिण्डरहरु घरमा जोहो गरिरहेका छन् । सरकार र ठूलाबडाहरु पनि अक्सिजन सिलिण्डर आफ्नो बल बुताले भ्यासम्म टन्न थुपार्न लागि परेका छन् । यो पनि नगरौं । यसो गर्दा पनि अक्सिजनको अभाव भइरहेको छ । आपतकालीन अबस्थामा मात्र अक्सिजन घरमा राखौं ।

आखिर घरमै अक्सिजन राखे पनि स्वास्थ्य जटिलताको बेला हामी सबै अस्पताल जानैपर्दछ । घरमा अक्सिजन राखेर ठूलो भइदैन । त्यसैले मानवमाथिको लाशको खेल कसैले पनि नगरौं । यो महाअपराध हो । जुन क्षमा हुदैन । बुझिराखौं । अक्सिजन प्लान्टको व्यवस्था अस्पताललाई आफै गर भन्दै सरकार यस माहामारीको विकारल अबस्थाबाट पन्छिन खोजेको छ ।

एउटा अक्सिजन प्लान्ट जडान गर्न नसक्नेलाई पहिले सरकारले किन अस्पताल खोल्ने लाइसेन्स दियो अनि फेरि यो महामारीमा आएर अक्सिजन व्यवस्था सहज बनाउनुपर्नेमा किन जटिल बनाउदैछ ।

समाजसेवीहरुले गरीब दिनदुःखीको सेवा जसोतसो गरेर खोजेर ल्याएको अक्सिजन सिलिण्डर भरिदिने र अस्पताल लाने दिन सहजीकरण किन गर्दैन, सरकार । अस्पतालको र सि.डी.ओ.को सिफारिस बिना सर्वसाधारणले अक्सिजन ओसारपसार गर्न पाउदैन किन भन्छ सरकार ?

यो अवस्थामा कहाँ जाने एउटा सर्वसाधरण । मानिस बिरामी लिएर गए अस्पताल गेटबाटै बिरामी राख्ने बेड छैन भनेर गलहत्याइदिन्छन् । बल्ल तल्ल भर्ना लिए पनि अक्सिजन छैन आफै व्यवस्था गर्नु भन्छ, बिरामीको तलमाथि परे कही कतै उजुर बाजुर गर्न पाइनेछैन भनेर सहीछाप लगाउन बाध्य पार्छ ? यो के अबस्था हो, के यही हो नागरिकको बाँच्न पाउने अधिकार ।

संबिधानमा उल्लेख नागरिककको मौलिक हक नै हनन गर्न पाइन्छ यो महामारीमा । कहाँ छन् मानवअधिकारका कुरा गर्ने राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय संघ संस्थाहरु, उपभोक्ता अधिकारकर्मीहरु । सबै कोरोनाले सिध्याउँछ भनेर त्राही त्राही भएर कुन कुन दुलोमा पसेका छन् । यसको मूल्यांकन जनताले समय आएपछि गर्नैपर्ने हुन्छ ।

खाडी मुलुकमा गएर नेपाली युवाहरुले ५६० बढी थान अक्सिजन किनेर यो महामारीमा नेपाल पठाए तर त्यो अक्सिजन पनि सरकारका केही पहुँचवालाहरुले लिएर सर्वसाधारण सम्म पुर्याएनन् भन्ने जनगुनासोहरु आम सञ्चार माध्यम र सोसल मिडियाहरुमा सार्वजनिक भइरहेका छ ।

सरकारले १८ हजार अक्सिजन सिलिण्डर चाइनाबाट ल्याउँदैछ भन्ने कुरा पछि आएर झुट साबित भयो । जुन कुरा व्यापारीहरुले चाइनाबाट किनेको र तातोपानी भन्सारमार्फत काठमाडौ ल्याइदैछ भन्ने सरकारकै पछिल्लो अभिव्यक्तिले सरकार यो कोभिड १९ को महामारीलाई कति खेलाची सम्झदैछ भन्ने स्पष्ट हुन्छ ।

१ लाख भन्दा बढी कोरोना संक्रमितहरु होम आइसोलेसनमा बसेका छन् । उनीहरुलाई सही परामर्श दिन न त सरकारले अग्रसरता देखाएको देखिन्छ न त गैर सरकारी स्वास्थ्य संघ संस्थाहरुले नै चासो देखाएका छन् । नीजि क्षेत्रले पनि यो महामारी व्यवस्थापनका लागि खुलेर बाहिर आउन सकेको छैन । होम आइसोलेसनका बसेका बिरामीको कही कतै र्मत्यु भइहाले त्यसको व्यवस्थापन गर्न पनि उत्तिकै झन्झटिलो छ ।

एउटा सर्वसाधरणले सीसीएमसीले तोकेको प्रक्रिया नै पूरा गर्न सक्दैन । त्यसैले कतिपय होम आइसोलेसनमा बसेका बिरामीको मृत्यु भएमा त्यो शव उठ्न कम्तीमा १ दिन लाग्छ कतिपय अबस्थामा २ दिनसम्म लाग्ने सीसीएमसीका शव व्यवस्थापनमा खटिएकाहरु नै बताउँछन् ।

कोभिड १९ कोरोनाको संक्रमण घर टोलमा फैलिन दिनुहुन्न भनिन्छ तर अबस्था यस्तो छ की कोभिड बिरामीको शव २ दिनसम्म उठ्दैन, कति लाजमर्दो जनस्वास्थ्य माथिको हेलचेक्र्याई होइन र ! यस महामारीमाको बेला केही संघ संस्था र समाजसेवी मन भएका व्यक्तिहरु मात्र आफ्नो स्वास्थ्य, घर परिवार र धन सम्पत्तीको कुनै वास्ता नगरी उच्च मनोबलका साथ समाजसेवामा लागि परेका छन् ।

भन्न लाजै लाग्छ खाडी मुलुकमा रहेका नेपालीहरु बाहेकका विकसित मुलुकहरुमा रहेका गैरआवासी नेपालीहरुले यो दोस्रो कोभिड १९ को महामारीमा कुनै साहसिक सहयोगमुलक काम गर्न सकेका छैनन् । कतिपय रोजगारी नभएका मानिसहरु सडकमा भोकभोकै परिरहेका छन् । केही सामाजिक संघ संस्था र अभियन्ताहरुले चलाएको निःशुल्क खाना खाने अभियानमा ३ ४ किलोमिटर हिडेर सुत्केरी महिला, दृष्टिविहीन व्यक्ति, बालबालिका र जेष्ठ नागरिकहरु एक पेट खानका लागि लाइन बसेको दृश्यहरुले मन कटक्क खान्छ ।

यो महामारीमा धन हुने भन्दा पनि मन हुनेहरुले आफ्नो गाँस कटाएर पनि खाना खुवाउने अभियानलाई सहयोग गरिरहेका छन् ।

यस्तो अबस्थामा कहाँ छ हाम्रो सरकार ? भनेर जनजनले आक्रोश व्यक्त गरिरहेका छन् । स्थानीय सरकार किन चुप बसिरहेको छ । किन गरीब दिनदुःखी, बेरोजगार र मजदुरहरुको लागि राहतको सही प्याकेज ल्याउन ढिला गरिरहेको छ । कसको सरकार बनाउने, को प्रधानमन्त्री, को को मन्त्री बन्ने भन्ने फोहोरी राजनीति खेलमा अल्झिरहेको छ, सरकार । यो संकटको बेला किन सबै राजनीतक दलहरु राष्ट्रिय एकताका एकजुट हुन नसकेका ।

यहाँ मैले सरकारको आलोचना गर्न खोजेको होइन, अहिलेको यथार्थतालाई सचेत नागरिकको हैसियतले महामारीमा राज्यको दायित्वप्रति सरकारको ध्यानाकर्षण गराएको मात्र हो । त्यसैले कोभिड १९ को यो महामारी नियन्त्रणमा सरकार, राजनीतिक दल र नागरिक एकसाथ भई लाग्नुपर्दछ ।

पहिले नागरिकको ज्यान बचाउनका लागि सबै एकजुट होऔं यसमा राज्यले अभिभावकको भूमिका निर्वाह गर्न कुनै कसर बाँकी नराखोस् । नागरिक रहे मात्र समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीको नाराले सार्थकता पाउँछ । फुटेर होइन जुटेर कोरोनाको यो लडाई जित्न सरकारले आफ्नो संयन्त्र एकैसाथ परिचालन गरोस् । – लेखक : भरतराज उप्रेती

२०७८ जेठ ५ गते प्रकशित।