काठमाडौँ । काठमाडौँको कमलपोखरी पानीले भरिएको छ ।

सहर र गाडीहरुको कोलाहलकाबीच चराहरुको चिरबिर आवाज । धुलो र फोहोरकाबीच शान्त अनि हरियाली बगैँचा । धेरैपछि कमलपोखरी घुम्नलायक बनेको छ । आह ! कमलपोखरी भन्न लायक बनेको छ ।

२०७२ सालमा गएको भूकम्पले पोखरीमा क्षति पु¥याएको थियो ।
भुकम्पले क्षति पु¥याएको करिब ५ वर्षपछि महानगरले ‘हाम्रोे काठमाडौँ आफैँ बनाऔँ’ नाराका साथ गत असारमा कमलपोखरी पुनर्निर्माण थालेको थियो ।

२०७६ साल असारमा काठमाडौंका मेयर विद्यासुन्दर शाक्य, उपमेयर हरिप्रभा खड्गी र वडा नम्बर–१ का अध्यक्ष भरतलाल श्रेष्ठले शिलान्यास गरेर यो पोखरी निर्माण थालेका थिए ।
पोखरी निर्माणका लागि करिब नौ करोड ४७ लाख रूपैयाँ बजेट महानगरले छुट्याएको थियो । जय धनञ्जय (कँडेल निर्माण सेवा) ले करिब साढे ६ करोडमा निर्माण सम्पन्न गर्ने भनेर टेन्डर लिएको थियो ।

पुनर्निर्माणको नाममा सुरुमा पोखरी सुकाइयो । मरेका माछा र चिरा परेको हिलो माटोको खण्डहर बन्यो पोखरी ।
काम सुरु भएको केही समयपछि कंक्रिटको प्रयोग गरिएको भन्दै सम्पदाप्रेमी तथा अभियान्ताहरुले विरोध पनि गरे । केही समयमा पोखरी निर्माणको काम पनि रोकियो ।
पछि महानगरले विज्ञ, स्थानीयवासी र सम्बन्धित व्यक्ति तथा निकायहरुसँग छलफल गरी काम अघि बढायो ।
विभिन्न कारणले पोखरीको काम रोकिए पनि अहिले भने पोखरीले आफ्नो स्वरूप पाएको छ । करीब २३ रोपनी २४ आना क्षेत्रफलमा रहेको पोखरी पुरानै स्वरुपमा फर्किदै छ ।
महानगरले दिएको जानकारीअनुसार अहिले पोखरीको पहिलो चरणको काम भइरहेको छ । यस चरणमा करीब ९५ प्रतिशत काम सम्पन्न भइसकेको छ । कमलपोखरीको सडक आवतजावत गर्नेले सम्म देखिने गरी टनाटन पानी भरिएको छ ।

पोखरी निर्माण देखिएका समस्या सुन्न र पोखरीको निरीक्षणका लागि महानगरका मेयर शाक्य अघिल्लो साता कमलपोखरी पुगेका थिए ।
‘अनावश्यक विवादका कारण काममा केही अवरोध भए पनि अहिले सुन्दर पोखरी निर्माण हुने चरणमा पुग्दा खुशी लागेको छ’ निरीक्षणका क्रममा उनले भने ।
छिट्टै पोखरीको उद्घाटन गरेर पोखरीलाई पर्यटन व्यवस्थापनसँग जोड्ने उनले बताएका छन् ।

‘सबैले रानीपोखरी मात्रै देखेका छन्, हामी कमलपोखरीलाई रानीपोखरी भन्दा पनि आकर्षक बनाउने योजनासहित अघि बढेका छौँ’ प्रमुख शाक्यले भने, ‘एकातिर पानी अर्कोतिर हरियाली हेर्दै सबैले आनन्द लिने र ऐतिहासिक पर्यटकीय स्थलका रुपमा चिनाउने योजनासहित यो पोखरीको पुर्ननिर्माण भइरहेको हो’ ।

आकाशे पानी संकलन र पुनभरण तथा पानी शुद्धिकरण गर्ने योजनासहित पोखरीको पुननिर्माण भइरहेको छ । निर्माणधीन कमलपोखरीमा २०७७ चैत्रमा मेलम्चीको पानी हालिएको थियो ।

पहिलो पटक मेलम्चीको पानी राखेपछि पानी चलायमान गराउन बीच भागमा एउटा ठूलो र छेउ–छाउतिर ९ वटा फोहरा राख्ने महानगरको योजना छ ।

जसमा पोखरीको पहिचान दिन बीचमा फाइबरको कमल फूल समेत राखिनेछ ।

पुननिर्माणको दोस्रो चरणमा यस अघि प्रहरी रहेको ठाउँमा सुन्दर पार्क निर्माण गरिनेछ । जसका लागि महानगरले २०७७ माघमा प्रहरी कार्यालय भत्काएको थियो ।

महानगरले कमलपोखरी वरपर चिल्ड्रेन पार्क, ढुंगेधारा, अपाङ्गमैत्री शौचालय, व्यायामशाला, उद्यान, खुल्ला क्षेत्रसहितको डिजाइन अनुरुप पुननिर्माण गरिरहेको सहरी योजना आयोगका उपाध्यक्ष सरोज बस्नेतले बताए ।

उनकाअनुसार पोखरीका चार कुनामा आकर्षक र संस्कृति झल्किने चार ओटा मण्डप र पूर्वतिर मुलढोकासँगै एउटा गरी पाँच ओटा मण्डप रहनेछन् ।

विगतमा कमलपोखरीमा हिउँदको समयमा पानी कम हुने र वर्खाको समयमा वर्षाद्ले भरिने गथ्र्यो ।

एकपटक पानी भरेपछि ५÷६ महिनासम्म रहने र त्यसपछि लेबल घट्न सक्ने उपाध्यक्ष बस्नेत बताउँछन् । ‘वर्खामा पानी भर्नु पर्दैन हिउँदमा एक÷दुई महिना पानीको लेबल घट्छ त्यतिबेला मेलम्चीकै पानी हाल्ने हो’ बस्नेतले समग्र समाचारसँग भने ।

यस पोखरी बास्तुशास्त्रमा आधारित छ । परम्परागत नेवारी शैलीलाई आत्मसात गर्दै पोखरी पुर्ननिर्माण गरिएको पुरातत्वविज्ञहरु बताउँछन् ।
पोखरी निर्माणमा नेपाली इट्टा र दर्सन ढुंगाको प्रयोग गरिएको छ । विभिन्न ठाउँमा चैत्य र ५ ओटा मकरधारा छन् । पोखरी पुर्ननिर्माण गर्दा पानीको पर्याप्तता र गुणस्तरलाई ध्यान दिइएको छ ।

यसको व्यवस्थापनका लागि मासिक करीब १ लाख ५० हजार रुपैयाँ लागत अनुमान गरिएको छ । वडाध्यक्ष भरतलाल श्रेष्ठले पुननिर्माणपछि वडालाई हस्तान्तरण गर्नुअघि महानगरले यस विषयमा ध्यान दिने अपेक्षा समेत राखेका बताए ।
सहरी पूर्वाधार विकास विभागका इञ्जिनियर प्रेम श्रेष्ठले दिएको जानकारीअनुसार प्रवेशद्वार शौचालयको केही भाग र रंगरोगनलगायतका थोरै काम बाँकी रहेको छ ।
महानगरले यसअघि ०७८ साल वैशाखमा पोखरीको उद्घाटन गर्ने तयारी गरेको थियो । विविध कारणले काम सम्पन्न भएन ।

तर यस वर्षको छठका लागि दशैँपछि कमलपोखरी उद्घाटन गर्ने आयोगका उपाध्यक्ष बस्नेतले बताए ।
‘दशैँ र तिहारअघि कलपोखरीको उद्ध्घाटन गर्ने तयारी छ’ समग्र समाचारसँगको कुराकानीमा उनले भने, ‘छेउछाउमा बनाइने पार्कको डिजाइन बन्दै छ त्यो विस्तारै बन्नेछ ।’
कमलपोखरीमा भक्तपुर र ललितपुरको बुङमतीबाट अनुभवी कामदारको सीप प्रयोग गरिएको छ ।

(अनुमति बिना जस्ताको तस्तै वा परिर्वत गरि अन्य कुनै पत्रिका,अनलाईन तथा यूट्युवमा राख्न मिल्ने छैन, यदि यस्तो भएको खण्डमा कपी राईट लाग्ने छ । )